Het voorkomen van ongevallen in de bouw
Het blijft om aandacht vragen: het voorkomen van ongevallen in de bouw. Verstappen, vertillen, verdraaien of uitglijden zijn slechts enkele voorbeelden. Want ook van lage of grote hoogte vallen komt regelmatig voor, evenals geraakt of bekneld worden door bijvoorbeeld machines, gereedschap of andere voorwerpen. Vallende objecten door hijswerkzaamheden zijn ook een belangrijke oorzaak, zo blijkt uit de Monitor Arbeidsongevallen van de Arbeidsinspectie.
Zwaktepunten in wet- en regelgeving zijn bijvoorbeeld dat sinds 2019 een gecertificeerde kraanmachinist niet verplicht is. En er worden ook geen kwaliteitseisen meer gesteld voor de functie van de rigger. Verder kan in het algemeen worden gesteld dat het grote aandeel uitzendkrachten en anderstaligen in de sector een mogelijke oorzaak is van het hoge aantal ongevallen. Zij zijn meestal minder gekwalificeerd of krijgen minder mee van de veiligheidsvoorschriften. Ze zijn daarmee in verhouding vaker betrokken bij een ongeval.
Kies voor gekwalificeerd personeel
De bouw staat volgens de Monitor Arbeidsongevallen van de Arbeidsinspectie nog altijd in de top vijf van sectoren met in verhouding veel arbeidsongevallen. De sector afvalbeheer telt de meeste slachtoffers, met 125 per 100.000 banen, daarna volgt de bouw met 110 slachtoffers per 100.000 banen. Genoeg redenen dus om voor gekwalificeerd personeel te kiezen, dat ook op het gebied van veiligheid deskundig is.
Veiligheidsbewustzijn omhoog
Per 1 januari 2022 is certificatie volgens de Veiligheidsladder verplicht voor opdrachtgevers die aangesloten zijn bij de Governance Code Veiligheid Bouw (GCVB). Ook voor opdrachtnemers geldt deze verplichting. Hiermee moet het veiligheidsbewustzijn omhoog gaan en ontstaat een gezamenlijke, eenduidige aanpak voor de gehele sector: Veiligheid in Aanbesteding (ViA). De Veiligheidsladder is ook het instrument om het veiligheidsbewustzijn binnen een organisatie meetbaar en zichtbaar aan te tonen, bijvoorbeeld bij aanbestedingen.
Certificatie volgens de Veiligheidsladder
Bedrijven in de bouw kunnen zich vrijwillig laten certificeren. In de volgende gevallen is certificering volgens de Veiligheidsladder vanuit de ViA verplicht:
• Als het bedrijf, zijn opdrachtgevers of de hoofdopdrachtgever de GCVB hebben ondertekend.
• Als het bedrijf vijf of meer medewerkers heeft (parttimers tellen als één medewerker).
• Als de contractwaarde minimaal 100.000 euro is.
De Veiligheidsladder kent vijf treden. Sinds 1 januari 2022 is minimaal trede 2 verplicht, vanaf 2025 minimaal trede 3.
Lessons learned in de praktijk:
• Het laagdrempelig maken van het melden van incidenten is heel belangrijk. Dit vraagt om een cultuurverandering in veel bouwbedrijven.
• Het aantal meldingen wordt in eerste instantie een stuk hoger. Schrik daar niet van, maar gebruik deze aantallen (kleine incidenten, near misses) om de rode draad te herkennen en daarvan te leren.
• Bied veiligheidsinstructies in zo veel mogelijk talen aan.
• Train ploegleiders, voormannen en managers. Zij vormen de sleutel tot een succesvolle uitrol.
• Bij het aangaan van combinaties en joint ventures: maak afspraken om het veiligheidsbeleid op elkaar af te stemmen, zodat deze voor het specifieke project op elkaar aansluiten.
• Ook verzekeraars tonen steeds meer interesse in de veiligheidsladder en de mate waarin bouwbedrijven hier invulling aan geven.
Meer weten over bouwrisico's? Neem contact op met onze specialisten of kijk op onze Bouw & Installatie pagina op onze website.
Q&A
1. Wat is de Veiligheidsladder en wanneer is certificering verplicht in de bouw?
De Veiligheidsladder (Safety Culture Ladder) is een certificeringsinstrument dat het veiligheidsbewustzijn binnen organisaties meetbaar maakt. Certificering is verplicht voor bedrijven die werken met opdrachtgevers aangesloten bij de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB), als er vijf of meer medewerkers zijn én de contractwaarde €100.000 of meer bedraagt. Sinds 2022 is minimaal trede 2 verplicht; vanaf 2025 is dat trede 3.
2. Hoe helpt de Veiligheidsladder bij het verminderen van arbeidsongevallen in de bouw?
De ladder stimuleert een cultuur waarin veiligheidsbewustzijn centraal staat. Incidenten worden sneller gemeld en geanalyseerd. Hierdoor ontstaat inzicht in patronen, risico’s en preventiemaatregelen. Dat leidt tot minder ongevallen en een sterkere veiligheidscultuur binnen bouwprojecten.
3. Waarom is gekwalificeerd personeel belangrijk voor veiligheid in de bouw?
Veel arbeidsongevallen gebeuren door onervaren of onvoldoende geïnstrueerd personeel. Zeker in een sector met veel uitzendkrachten en anderstaligen is het cruciaal om te investeren in opleiding, meertalige instructies en veiligheidstrainingen. Dit verlaagt het risico op letsel en helpt bij het voldoen aan verzekeringsvoorwaarden. Verzekeraars kijken bovendien steeds nadrukkelijker naar de veiligheidscultuur van bouwbedrijven.